(Nr 16 - 2006) I An Officer and a Gentleman, frå 1982, får vi denne versjonen: Helten er ein mistilpassa einstøing i utgangspunktet. Ved å melde seg til krigsteneste, går han gjennom ein reiningsprosess gjennom kamp med seg sjølv og omgivnadene. For første gong opplever han innhald i tilværet, ved å syne militært mot og dugleik. Og sjølvsagd, i beste Hollywood-tradisjon, får han oppleve den store kjærleiken, og realiserer dermed familieverdiar. Også “familieverdiar” inngjekk i Den andre kalde krigen, nettopp fordi desse verdiane blei svekka i USA på 1960- og i første halvdel av 1970-talet.

Av Kjell-Arnt Labukt

Korkje presidentane Lyndon B. Johnson, Richard Nixon, Gerald Ford eller Jimmy Carter hadde 
presentert seg sjølve som typiske amerikanske familiefedrar. President Reagan med si Nancy,
derimot, var “back to basics,” også her. Som det heiter hos Bacevich: ”Å gjere teneste i uniform
var eit verdfullt mål. Det var eit høve til å bli nokon.”

Denne filmen var likevel moderat mot dei filmane som mest herleggjorde amerikansk militærmakt,
og synte på 1980-talet i USA, og elles. Bacevich nyttar sjølvsagd Rambo- filmane, som dei mest
utprega evangelia for militarisme og romantisering av amerikansk militær innsats. Og som Bacevich
skriv: “Den verda John Rambo lever i, er tilnærma identisk med den verda Ronald Reagan lever i.”
Bacevich let så Sylvester Stallone sjølv gje føremålet med Rambo, i eit intervju, trykt i boka til
Bacevich:

“Dersom du ikkje har menn som er viljuge til å døy for landet sitt, har du heller ikkje noko land ...
For nokre få år sidan var der ei vond tid, då folk slutta å svinge det amerikanske flagget. Dei
oppførde seg som om Amerika var annanrangs, og som om dei skamma seg over Amerika. Det var
eit stort mistak ... Eg elskar landet mitt. Eg representerer vanlege folk, mange av dei er taparar. Dei
forstår ikkje internasjonal storpolitikk. Dei får ordre om å kjempe i Vietnam. Dei kjempar.

Eg vil fortelje deg noko anna. Dei mennene som kjempa i Vietnam, blei svikne. Landet deira bad
dei kjempe. Dei gjorde sitt beste! Dei kom heim og dei blir håna. Folk spyttar på dei. Menn som
kjempar for landet sitt, fortener respekt. Og gjev du dei ikkje denne respekten, er du i ei farleg
stode.”

Bacevich har så med at samstundes som Hollywood omskreiv historia i Vietnam, kom der talrikt
med militære techno-thrillers. Også desse bøkene på 1980-talet og dataspela litt seinare var med
på “myteskaping,” som Bacevich kallar innhaldet her.

Den litterære “tekno-trillaren” blei “grunnlagd” med Tom Clancy: The Hunt for Red October, i
1984. President Reagan promoterte denne boka som “ei perfekt forteljing.” Andre i same sjangeren
var Red Storm Rising, 1986, og Patriot Games, 1987. I desse bøkene og fleire var “verdssynet ei
velutvikla positiv verdsetjing av amerikansk militærmakt,” som Bacevich skriv.

Også i amerikansk musikkliv kom Den andre kalde krigen til syne. 1960- og byrjinga av 1970-talet
hadde vore tida for protestviser, og eit sterkt musikalsk engasjement mot amerikansk deltaking
i Vietnam.

På 1980-talet er det tradisjonell country- musikk som tek over. Country-musikken hadde alltid
verdsett “patriotiske dygder”. Bacevich nemner her artisten Lee Greenwood med teksten God Bless
The U.S.A. frå 1983.

Denne teksten blei “ei uoffisiell hymne for amerikanske militærstyrkar under president Reagan, og
i tida etter,” skriv Bacevich. Og etter 9/11 blei populariteten på denne teksten gjenoppliva. Då
president Reagan gjekk av i 1988, hadde Republikanarane lukkast med å framstille Demokratane
som ubrukelege for “nasjonal tryggleik.” Dei hadde laga ei militær “suppe” i Vietnam, så “vaska
hendene sine,” og overlete til republikanarane å “rydde opp”.

Demokraten Guvernør Michael Dukakis var derfor sjanselaus mot Visepresident George H.W.
Bush ved presidentvalet i 1988. Og då Bill Clinton blei president, gjorde han det ved å “ta eit blad
ut av manuset til president Reagan,” skriv Bacevich. Han skriv også at Clinton lova å “auke
amerikansk militær styrke,” etter Den kalde krigen var slutt. Grunngjeving her: Under Den kalde
krigen hadde USA synt seg som den rette forsvararen av demokratiet. Dette måtte USA halde fram
med å vere, og som “den einaste supermakta i verda” måtte USA også vere budd på å nytte militære
tryggingstiltak. ”For å forsvare våre idear og verdiar må vi stundom føre krig.” (Sitat Clinton.)
Bacecich sin kommentar: “På dette punkt heldt Clinton ord. Som president intervenerte Clinton
oftare og på fleire stader og i fleire samanhengar enn nokon av forgjengarane sine.” (Alt av tidlegare
amerikanske presidentar - mi tilføying.) USA feira altså sigeren i Den kalde krigen ved å auke den
militære aktiviteten sin.

“Vondskapens Imperium” fanst ikkje meir. Amerikansk-leia intervensjonar, også militære, blei
derfor ikkje lagde merke til på same måte som under Den kalde krigen, då båe supermaktene
nærmast automatisk stod fram som motstandarar i media. Åra med president Clinton blei ein
periode då amerikansk militær dominans blei noko sjølvsagd, og ingen lenger tok notis av det.

Jamfør her oppstykkinga av Jugoslavia på 1900-talet, der USA var ein sentral militær aktør. Dette
skriv Bacevich om i boka American Empire. The Realities & Consequences of U.S. Diplomacy.
Bombinga av Kosovo i 1999 hadde utelukkande det føremål å demonstrere kven som avgjorde i
NATO, skriv Bacevich i denne boka. I boka The New American Militarism har Andrew J.
Bacevich eit kapittel med namnet Onward. Det engelske ordet “onward” blir nytta som
kommandoord ved eit militært åtak. Ordet innleier også Frelsesarmeens kampsong: Onward,
Chistian Soldiers... Og i dette kapitlet er det dei kristne nykonservative som er emnet.

Alt på 1600-talet “utnemna Gud amerikanarane til å vere hans nye utvalde folk,” som det heiter
hos Bacevich. Denne tankegangen er dominerande i USA i dag, skriv Bacevich vidare. Også hos
amerikanarar som ikkje er “nyfrelste” til ei kvar tid.

Canada er geografi og ikkje historie, vil eg føye til. USA er også lite historie, samanlikna med
statsdanningar i Europa. Eitt emne fangar derfor amerikanarane meir enn noko anna: Den religiøse
bakgrunnen for koloniseringa av Nord-Amerika. Og for USA dei puritanarane som rømde frå
England og Skottland først på 1600-talet, då for å ha religionen i fred for statsmakta. Dei verkelge
Yankeeane er derfor helst evangeliske.

Det einaste USA har hatt av krig på eige område er Den amerikanske borgarkrigen 1861-65. Denne
krigen er til gjengjeld den mest “feira” krigen vi kjenner. Om lag 16 000 boktitlar er utgjevne om
Borgarkrigen. Det kjem stendig fleire innanfor dette emnet kvart år. I tillegg er der fleire årlege
minnemarkeringar. At den amerikanske borgarkrigen blei førd på ei dilettantisk og uprofesjonell
måte, kan ein ikkje klandre amerikanarane for. Krigføring var ukjend for dei. Nybyggjarane på
1600- og 1700-talet kom også til “Den nye verda” i kristen misjonsoppdrag, andsynes “dei
ville,” som alt budde der. Myrderia av dei innfødde hadde ikkje noko med profesjonell krigføring å
gjere. Dersom USA har noko av historie, så er det nettopp sameininga av det religiøse “ordet og
sverdet”.

“Den ville vesten” kjenner folk utelukkande frå Hollywood. Han har aldri funnest i den røynlege
verda. Eg tenkjer då på korleis “Den ville vesten” er framstilla, også som lærestoff i historie, i
europeiske grunnskolar. Denne Hollywood-varianten har vore ein viktig del av amerikansk
kulturimperialisme i Vest-Europa dei siste 60 åra. I dei nye “demokratia” i Aust-Europa dominere
desse falsuma frå Hollywood i “Kulturlivet.”

Oppfatninga av å vere eit særskild utplukka folk, av Vår Herre sjølv, har medverka til at
amerikanarane rett og slett har vore lite i stand til å tenkje seg at dei har jambyrdige “folkeslag.”
Dette er ikkje rasisme i tradisjonell tyding. Det er heller misjonstanken mellom nybyggjarane,
heilt frå 1600-talet, som Herrens utvalde, som no vender seg mot “resten av verda”.

Gruppa av amerikanske kristne som leier krosstog for amerikanisert demokrati er større og
mektigare enn dei fleste europearar er klåre over. Desse tre siste avsnitta er mi tilføying.

Bacevich seier det slik: “I USA i dag er dei evangeliske mange, intenst religiøse og politisk aktive.
Der er større valdeltaking innan denne gruppa enn elles i USA. Av ein samla folkesetnad på 290
millionar, definerer 100 millionar seg som evangeliske. Særleg dei kvite evangeliske tenderer mot
å vere konservative og røyste på Republikanarane. I nasjonale politiske spørsmål har dei enorm
makt.”

I amerikanske gudshus blei både nederlaget i Vietnam og det moralske forfallet i USA på 1960-talet
eit viktig emne utetter 1970- og 80-talet. Omgrepet “rettferdig krig innan kristen tradisjon” fekk ei
svært “raus” tolking, her, skriv Bacevich. Han har med at Israels utanrikspolitikk blei målestokken
for kva dei evangeliske amerikanarane meinte var rett, også for USA.

I tillegg skriv Bacevich at det var det amerikanske militærvesenet som blei sett på som “berging frå
fortaping: respekt for tradisjon, vektlegging av orden og disiplin, og det å vere viljug til å ofre seg
sjølv for sams sak.”

No er velkjend hykleri, som før, i full sving her. Men det at ein pornokonge stilla som guvernør-
kandidat i California, var kan hende eit utslag av politisk protest, og ikkje velkjend amerikansk
hykleri: Porno = dollar!

Då Bush II var attvald i 2004 synte EuroNews eit kart over Nord-Amerika der demokratane var
avgrensa til austog vestkysten av USA. Derimellom låg Jesus Land. I det tidlegare industribeltet
Buffalo- Pittsburgh-Cleveland-Detroit- Chicago- Milwaukee i nord, stod demokratane sterkt.

No har The Rust Belt, Rustbeltet, erstatta industribeltet her. Avindustrialiseringa her har ikkje
radikalisert ibuarane. Dei unge har dels flytta etter, til ny industri i sørstatane. Eller dei søkjer
trøyst i religionen. Ohio var ein slik industristat der demokratane alltid dominerte.

Ved siste presidentval kom omslaget. Store delar av dei nemnde industribyane er no reine
spøkelsesbyar. Fabrikkane står tomme att, også bustadstrok er avfolka. Sørafor ligg det gamle
Maisbeltet og Bibelbeltet. Til saman no, Jesus Land.

Eit anna tilhøve som bør nemnast her er at berre afroamerikanske republikanarar når til topps i USA.
Det mest typiske dømet, nett no: “Dear Condy...” Rice, og noverande amerikansk utanriksminister.
Afroamerikanarane har lang fartstid på det evangeliske bedehuset før dei kjem nokon veg. Dei må
ha familie i USA over mange generasjonar, dei må ha realisert “Den amerikanske draumen,” og
omfemne “amerikanske verdiar.” Ein svært så temja “onkel Tom,” med andre ord.

Ein afroamerikansk demokrat derimot blir lett assosiert med militante afroamerikanske grupperingar
i USA på 1960-talet. Eller like gjerne med fattige afroamerikanarar, som lever på kanten av
samfunnet, der kriminaliteten herskar. I dag blir tre av fire gjenstandar som blir selde i supermarknad-
kjeda Wal Mart produserte i Kina. Heilt i samsvar med frihandelsdogmatikken hos noverande
presidentadministrasjon. Denne dogmatikken gjer amerikanske media minimalt med. Derimot kjem
det no utfall mot “menneskerettar i Kina” i media, frå departementet til Bibelskolelærar Condy Rice.

Men det er billegvarer, også frå Kina, som gjer at amerikanarane no er i stand til å ha eit høgt
konsum. Bacevich har også med at medan både amerikanske katolikkar og tradisjonelle protestantar
i aukande grad hadde mislikt Vietnamkrigen, var så ikkje tilfelle med dei evangeliske. Dei gav
ikkje opp “trua,” korkje militært eller religiøst.

I 1983 gav Den katolske kyrkja i USA ut “Eit brev om krig og fred.” Her stod det mellom anna at
all bruk av kjernefysiske våpen var gale. Spesielt var det gale å planleggje bruk av kjernevåpen, der
sivile var målet. Heile avskrekkingsstrategien var umoralsk. Slike omsyn plaga ikkje dei evangeliske
under Den kalde krigen. I norske media høyrer vi ikkje anna om amerikanske katolikkar enn at
prestane er pedofile. Men sidan amerikansk katolisisme også er eit storbyfenomen frå austkysten,
skil faktisk katolikkane seg gunstig ut mellom dei religiøse grupperingane i USA. Dei har jamt over
høg utdanning, og har også blikket vend mot Europa på ein annan måte enn kva tilfellet er i Jesus
Land. Dei åtte siste avsnitta er mi tilføying. Bacevich har med ei lita religionsoversikt attende til
1942.

Opptil då hadde dei evangeliske ikkje hatt høge tankar om dei militære. I generasjonar hadde dei
faktisk vore antimilitaristar, av moralske årsaker. Det galdt kvekarane, sjølvsagd, men også andre.
Kvekarane var pasifistar av prinsipp. Dei evangeliske såg på dei militære som ei tvilsam gruppe
som ikkje var i stand til å skaffe seg heiderleg arbeid, the American way, som det skulle vere.

I tillegg hadde dei evangeliske vore amerikanske til dei grader at dei hadde vend den syndige verda
i Europa ryggen. Dei hadde vore isolasjonistisk instilla, både demokratar og republikanarar. Dei
gamle puritanske dygdene: sømeleg tale, flid, mykje arbeid, reinsemd, sparsemd, kyrkje- og
bedehusgang, bøn fleire gonger for dagen, streng tukt over “kjøtet”- alt dette gjorde at soldatlivet
var anatema hos dei evangeliske.

I staden var det tvilsame lausarbeidarar som let seg rekruttere til hær og marine. Dei evangeliske
assosierte soldatar med billeg whisky, horestrok i byane, banning og anna gudløyse.

USA hadde utstasjonerte soldatar i Stillehavet før Andre verdskrig. Og marinegastane frekventerte
horestroka i asiatiske storbyar.

Men under Andre verdskrig kom omslaget. I 1942 var USA med i ein krig som berre kunne ende
med amerikansk siger. For dei evangeliske gald det at krigen både fekk eit religiøst innhald, og at
dei var budde på tida som kom etter krigen. Her har eg fylt ut Bacevich litt.

I 1942 blei National Association of Evangelicals stifta. Og det var evangeliske fundamentalistar
som skipa denne samanslutninga. Hos Bacevich heiter det: “Ei attenderaging frå verda blei avslutta.
Ein prosess for å påverke og omforme verda hadde byrja.”

Her vil eg føye til at i 1942 var USA i full krig, og Vondskapen truga God’s Chosen People in
God’s Chosen Country: Guds utvalde folk i Guds utvalde land, som dei evangeliske attfødde kallar
seg sjølve og USA - i fullt alvor.

Vidare sitat frå Bacevich: “Den kalde krigen påskunda denne prosessen. I 1950-åra trekte kampen
mot den ateistiske kommunismen dei evangeliske frå ytterkanten av det amerikanske samfunnet til
sentrum av merksemd.”

“Ikkje noko illustrerer dette betre enn karrieren til Billy Graham. Under Andre verdskrig var Billy
Graham leiar for Ungdom for Kristus. Innan få år var han i sentrum for offentleg amerikansk
politisk liv. Han blei andleg vegleiar for presidentar og sentrale medlemer i Kongressen. Han
fungerte som politisk meklar, og var i stand til å påverke røystegjevinga hos millionar av veljarar
ved politiske val. Graham var erkerepresentanten for den ufeilbarlege Bibelen og personleg
omvending. Han var ein rabiat antikommunist og like iherdig forsvarar av the American Way of
Life. Dette innebar også full støtte til militæret.” Graham ivra for opprusting og konfrontasjon.

“I Den kalde krigen mot Sovjetunionen og i dei varme krigane i Korea og Vietnam gav Graham
amerikanske kristne full overtyding om dette: USA utøva Herrens verk. Og denne bodskapen blei
hjarteleg teken imot i amerikanske maktkorridorar.”

“Forfallet” på 1960-talet var ein forbigåande tilstand. Den andre kalde krigen frå slutten av
1970-talet blei like mykje “religionskrig” som Den kalde krigen hadde vore heilt frå krigsslutt i
1945. “Religionskrig” mot den gudlause kommunismen. I 1979 blei Moral Majority skipa.
Hovudmann her var Jerry Falwell. Av dei andre prominente politiske svovelpredikantane i lag med
dei nykonservative er Pat Robertson mest kjend.

“Desse evangeliske hentar presise militære oppskrifter frå Bibelen,” skreiv Kenneth A. Briggs i
New York Times. Og samstundes: “Ikkje noko blir meir iherdig preika enn kravet om militær
førebuing for å kjempe mot kommunismen.” New York Times, 21. september 1980.

I 1979 gav ein av desse heilfrelste evangelistane, John Price, ut boka America at the Crossroads.
Amerika ved skiljevegen. I boka forkynnar forfattaren at “Sovjet kjem til å okkupere Amerika før
slutten på hundreåret.” Årsak her: “USA har slege inn på den syndefulle veg.” Vidare: “Då vi
gløymde Gud, mista vi vår nasjonale styrke. Dersom vi ikkje omvender oss og angrar, kan vi miste
fridomen vår.”

Der kom fleire slike politiske dommedagsprofetiar rundt 1980, i bokform. Bibelen tente som
sanningskjelde, og USA var i ferd med å gå same veg som Babylon, Hellas og Romarriket i si tid.
“Sovjetisk overmakt er alt ein realitet,” var ein av dei evangeliske gjengangarane. Også bibelsk
språk blei nytta: “Rekneskapens time er komen.” heiter det i ei bok med den talande tittelen The
Church and the Sword, Kyrkja og Sverdet, frå 1982. Litt sitat frå nett denne boka, gjengjeve hos
Bacevich.

På den eine sida truga Sovjet, “væpna til tennene, militært overlegen og held fram med å byggje opp
si makt. Sovjet trugar no Amerikas tryggingsinteresser på alle område. Og endå meir viktig: Sovjet
er eit alvorleg og vondsinna trugsmål mot sjølve Kristendomen.”

På den andre sida truga dei amerikanske liberalarane, spesielt liberalarane frå Den protestantiske
kyrkja som “hadde målsettingar parallelle til (det sovjetiske) Kommunistpartiet.” Det var
(amerikanske) liberalarar som ”framelska pasifisme, nedrusting, borgarrettar, rett til abort, større offentleg velferdssektor, ville gje slepp på Panamakanalen, forråde Taiwan, og ville ha meir bussing
av skolebarn.”

(Amerikanske liberalarar) hadde ført Amerika kanten av ruin. ”Botemidlet her er sjølvsagd for dei
to forfattarane: Attreising av det amerikanske militæret så vel som “amerikanske verdiar.” Dei eine
synonymt med dei andre, her,” som Bacevich skriv. I denne boka: Kyrkja og Sverdet, er det med
at organisasjonen for ordinære protestantar, “Det nasjonale kyrkjerådet,” “heile tida har vore ein
kommunistisk front.” For heilfrelste evangeliske amerikanarar var altså ordinære amerikanske
protestantar det same som “kommunistar.”

Sagd “på norsk”: “Alle ordinære norske protestantar har vore og er kommunistar.” Det religiøse
innhaldet i Den kalde krigen er kjend også i Noreg. Men skilnaden på USA og Noreg er svært
stor her. Svært stor av desse to årsakene: I tal har religiøs kommunistskrekk omfatta langt fleire
amerikanarar enn nordmenn, som prosentdel av folket. Evangelisk fundamentalisme har hatt ein
påverknad på det amerikanske maktapparatet, langt ut over det religiøs kommunistskrekk har
påverka det norske maktapparatet.

Militarismens evangelium
Utenriks - (Nr 16 - 2006) I An Officer and a Gentleman, frå 1982, får vi denne versjonen:
Helten er ein mistilpassa einstøing i utgangspunktet. Ved å melde seg til krigsteneste, går
han gjennom ein reiningsprosess gjennom kamp med seg sjølv og omgivnadene. For første
gong opplever han innhald i tilværet, ved å syne militært mot og dugleik. Og sjølvsagd, i
beste Hollywood-tradisjon, får han oppleve den store kjærleiken, og realiserer dermed
familieverdiar. Også “familieverdiar” inngjekk i Den andre kalde krigen, nettopp fordi
desse verdiane blei svekka i USA på 1960- og i første halvdel av 1970-talet.


Av Kjell-Arnt Labukt

Korkje presidentane Lyndon B. Johnson, Richard Nixon, Gerald Ford eller Jimmy Carter hadde
presentert seg sjølve som typiske amerikanske familiefedrar. President Reagan med si Nancy,
derimot, var “back to basics,” også her. Som det heiter hos Bacevich: ”Å gjere teneste i uniform
var eit verdfullt mål. Det var eit høve til å bli nokon.”

Denne filmen var likevel moderat mot dei filmane som mest herleggjorde amerikansk militærmakt,
og synte på 1980-talet i USA, og elles. Bacevich nyttar sjølvsagd Rambo- filmane, som dei mest
utprega evangelia for militarisme og romantisering av amerikansk militær innsats. Og som Bacevich
skriv: “Den verda John Rambo lever i, er tilnærma identisk med den verda Ronald Reagan lever i.”
Bacevich let så Sylvester Stallone sjølv gje føremålet med Rambo, i eit intervju, trykt i boka til
Bacevich:

“Dersom du ikkje har menn som er viljuge til å døy for landet sitt, har du heller ikkje noko land ...
For nokre få år sidan var der ei vond tid, då folk slutta å svinge det amerikanske flagget. Dei
oppførde seg som om Amerika var annanrangs, og som om dei skamma seg over Amerika. Det var
eit stort mistak ... Eg elskar landet mitt. Eg representerer vanlege folk, mange av dei er taparar. Dei
forstår ikkje internasjonal storpolitikk. Dei får ordre om å kjempe i Vietnam. Dei kjempar.

Eg vil fortelje deg noko anna. Dei mennene som kjempa i Vietnam, blei svikne. Landet deira bad
dei kjempe. Dei gjorde sitt beste! Dei kom heim og dei blir håna. Folk spyttar på dei. Menn som
kjempar for landet sitt, fortener respekt. Og gjev du dei ikkje denne respekten, er du i ei farleg
stode.”

Bacevich har så med at samstundes som Hollywood omskreiv historia i Vietnam, kom der talrikt
med militære techno-thrillers. Også desse bøkene på 1980-talet og dataspela litt seinare var med
på “myteskaping,” som Bacevich kallar innhaldet her.

Den litterære “tekno-trillaren” blei “grunnlagd” med Tom Clancy: The Hunt for Red October, i
1984. President Reagan promoterte denne boka som “ei perfekt forteljing.” Andre i same sjangeren
var Red Storm Rising, 1986, og Patriot Games, 1987. I desse bøkene og fleire var “verdssynet ei
velutvikla positiv verdsetjing av amerikansk militærmakt,” som Bacevich skriv.

Også i amerikansk musikkliv kom Den andre kalde krigen til syne. 1960- og byrjinga av 1970-talet
hadde vore tida for protestviser, og eit sterkt musikalsk engasjement mot amerikansk deltaking
i Vietnam.

På 1980-talet er det tradisjonell country- musikk som tek over. Country-musikken hadde alltid
verdsett “patriotiske dygder”. Bacevich nemner her artisten Lee Greenwood med teksten God Bless
The U.S.A. frå 1983.

Denne teksten blei “ei uoffisiell hymne for amerikanske militærstyrkar under president Reagan, og
i tida etter,” skriv Bacevich. Og etter 9/11 blei populariteten på denne teksten gjenoppliva. Då
president Reagan gjekk av i 1988, hadde Republikanarane lukkast med å framstille Demokratane
som ubrukelege for “nasjonal tryggleik.” Dei hadde laga ei militær “suppe” i Vietnam, så “vaska
hendene sine,” og overlete til republikanarane å “rydde opp”.

Demokraten Guvernør Michael Dukakis var derfor sjanselaus mot Visepresident George H.W.
Bush ved presidentvalet i 1988. Og då Bill Clinton blei president, gjorde han det ved å “ta eit blad
ut av manuset til president Reagan,” skriv Bacevich. Han skriv også at Clinton lova å “auke
amerikansk militær styrke,” etter Den kalde krigen var slutt. Grunngjeving her: Under Den kalde
krigen hadde USA synt seg som den rette forsvararen av demokratiet. Dette måtte USA halde fram
med å vere, og som “den einaste supermakta i verda” måtte USA også vere budd på å nytte militære
tryggingstiltak. ”For å forsvare våre idear og verdiar må vi stundom føre krig.” (Sitat Clinton.)
Bacecich sin kommentar: “På dette punkt heldt Clinton ord. Som president intervenerte Clinton
oftare og på fleire stader og i fleire samanhengar enn nokon av forgjengarane sine.” (Alt av tidlegare
amerikanske presidentar - mi tilføying.) USA feira altså sigeren i Den kalde krigen ved å auke den
militære aktiviteten sin.

“Vondskapens Imperium” fanst ikkje meir. Amerikansk-leia intervensjonar, også militære, blei
derfor ikkje lagde merke til på same måte som under Den kalde krigen, då båe supermaktene
nærmast automatisk stod fram som motstandarar i media. Åra med president Clinton blei ein
periode då amerikansk militær dominans blei noko sjølvsagd, og ingen lenger tok notis av det.

Jamfør her oppstykkinga av Jugoslavia på 1900-talet, der USA var ein sentral militær aktør. Dette
skriv Bacevich om i boka American Empire. The Realities & Consequences of U.S. Diplomacy.
Bombinga av Kosovo i 1999 hadde utelukkande det føremål å demonstrere kven som avgjorde i
NATO, skriv Bacevich i denne boka. I boka The New American Militarism har Andrew J.
Bacevich eit kapittel med namnet Onward. Det engelske ordet “onward” blir nytta som
kommandoord ved eit militært åtak. Ordet innleier også Frelsesarmeens kampsong: Onward,
Chistian Soldiers... Og i dette kapitlet er det dei kristne nykonservative som er emnet.

Alt på 1600-talet “utnemna Gud amerikanarane til å vere hans nye utvalde folk,” som det heiter
hos Bacevich. Denne tankegangen er dominerande i USA i dag, skriv Bacevich vidare. Også hos
amerikanarar som ikkje er “nyfrelste” til ei kvar tid.

Canada er geografi og ikkje historie, vil eg føye til. USA er også lite historie, samanlikna med
statsdanningar i Europa. Eitt emne fangar derfor amerikanarane meir enn noko anna: Den religiøse
bakgrunnen for koloniseringa av Nord-Amerika. Og for USA dei puritanarane som rømde frå
England og Skottland først på 1600-talet, då for å ha religionen i fred for statsmakta. Dei verkelge
Yankeeane er derfor helst evangeliske.

Det einaste USA har hatt av krig på eige område er Den amerikanske borgarkrigen 1861-65. Denne
krigen er til gjengjeld den mest “feira” krigen vi kjenner. Om lag 16 000 boktitlar er utgjevne om
Borgarkrigen. Det kjem stendig fleire innanfor dette emnet kvart år. I tillegg er der fleire årlege
minnemarkeringar. At den amerikanske borgarkrigen blei førd på ei dilettantisk og uprofesjonell
måte, kan ein ikkje klandre amerikanarane for. Krigføring var ukjend for dei. Nybyggjarane på
1600- og 1700-talet kom også til “Den nye verda” i kristen misjonsoppdrag, andsynes “dei
ville,” som alt budde der. Myrderia av dei innfødde hadde ikkje noko med profesjonell krigføring å
gjere. Dersom USA har noko av historie, så er det nettopp sameininga av det religiøse “ordet og
sverdet”.

“Den ville vesten” kjenner folk utelukkande frå Hollywood. Han har aldri funnest i den røynlege
verda. Eg tenkjer då på korleis “Den ville vesten” er framstilla, også som lærestoff i historie, i
europeiske grunnskolar. Denne Hollywood-varianten har vore ein viktig del av amerikansk
kulturimperialisme i Vest-Europa dei siste 60 åra. I dei nye “demokratia” i Aust-Europa dominere
desse falsuma frå Hollywood i “Kulturlivet.”

Oppfatninga av å vere eit særskild utplukka folk, av Vår Herre sjølv, har medverka til at
amerikanarane rett og slett har vore lite i stand til å tenkje seg at dei har jambyrdige “folkeslag.”
Dette er ikkje rasisme i tradisjonell tyding. Det er heller misjonstanken mellom nybyggjarane,
heilt frå 1600-talet, som Herrens utvalde, som no vender seg mot “resten av verda”.

Gruppa av amerikanske kristne som leier krosstog for amerikanisert demokrati er større og
mektigare enn dei fleste europearar er klåre over. Desse tre siste avsnitta er mi tilføying.

Bacevich seier det slik: “I USA i dag er dei evangeliske mange, intenst religiøse og politisk aktive.
Der er større valdeltaking innan denne gruppa enn elles i USA. Av ein samla folkesetnad på 290
millionar, definerer 100 millionar seg som evangeliske. Særleg dei kvite evangeliske tenderer mot
å vere konservative og røyste på Republikanarane. I nasjonale politiske spørsmål har dei enorm
makt.”

I amerikanske gudshus blei både nederlaget i Vietnam og det moralske forfallet i USA på 1960-talet
eit viktig emne utetter 1970- og 80-talet. Omgrepet “rettferdig krig innan kristen tradisjon” fekk ei
svært “raus” tolking, her, skriv Bacevich. Han har med at Israels utanrikspolitikk blei målestokken
for kva dei evangeliske amerikanarane meinte var rett, også for USA.

I tillegg skriv Bacevich at det var det amerikanske militærvesenet som blei sett på som “berging frå
fortaping: respekt for tradisjon, vektlegging av orden og disiplin, og det å vere viljug til å ofre seg
sjølv for sams sak.”

No er velkjend hykleri, som før, i full sving her. Men det at ein pornokonge stilla som guvernør-
kandidat i California, var kan hende eit utslag av politisk protest, og ikkje velkjend amerikansk
hykleri: Porno = dollar!

Då Bush II var attvald i 2004 synte EuroNews eit kart over Nord-Amerika der demokratane var
avgrensa til austog vestkysten av USA. Derimellom låg Jesus Land. I det tidlegare industribeltet
Buffalo- Pittsburgh-Cleveland-Detroit- Chicago- Milwaukee i nord, stod demokratane sterkt.

No har The Rust Belt, Rustbeltet, erstatta industribeltet her. Avindustrialiseringa her har ikkje
radikalisert ibuarane. Dei unge har dels flytta etter, til ny industri i sørstatane. Eller dei søkjer
trøyst i religionen. Ohio var ein slik industristat der demokratane alltid dominerte.

Ved siste presidentval kom omslaget. Store delar av dei nemnde industribyane er no reine
spøkelsesbyar. Fabrikkane står tomme att, også bustadstrok er avfolka. Sørafor ligg det gamle
Maisbeltet og Bibelbeltet. Til saman no, Jesus Land.

Eit anna tilhøve som bør nemnast her er at berre afroamerikanske republikanarar når til topps i USA.
Det mest typiske dømet, nett no: “Dear Condy...” Rice, og noverande amerikansk utanriksminister.
Afroamerikanarane har lang fartstid på det evangeliske bedehuset før dei kjem nokon veg. Dei må
ha familie i USA over mange generasjonar, dei må ha realisert “Den amerikanske draumen,” og
omfemne “amerikanske verdiar.” Ein svært så temja “onkel Tom,” med andre ord.

Ein afroamerikansk demokrat derimot blir lett assosiert med militante afroamerikanske grupperingar
i USA på 1960-talet. Eller like gjerne med fattige afroamerikanarar, som lever på kanten av
samfunnet, der kriminaliteten herskar. I dag blir tre av fire gjenstandar som blir selde i supermarknad-
kjeda Wal Mart produserte i Kina. Heilt i samsvar med frihandelsdogmatikken hos noverande
presidentadministrasjon. Denne dogmatikken gjer amerikanske media minimalt med. Derimot kjem
det no utfall mot “menneskerettar i Kina” i media, frå departementet til Bibelskolelærar Condy Rice.

Men det er billegvarer, også frå Kina, som gjer at amerikanarane no er i stand til å ha eit høgt
konsum. Bacevich har også med at medan både amerikanske katolikkar og tradisjonelle protestantar
i aukande grad hadde mislikt Vietnamkrigen, var så ikkje tilfelle med dei evangeliske. Dei gav
ikkje opp “trua,” korkje militært eller religiøst.

I 1983 gav Den katolske kyrkja i USA ut “Eit brev om krig og fred.” Her stod det mellom anna at
all bruk av kjernefysiske våpen var gale. Spesielt var det gale å planleggje bruk av kjernevåpen, der
sivile var målet. Heile avskrekkingsstrategien var umoralsk. Slike omsyn plaga ikkje dei evangeliske
under Den kalde krigen. I norske media høyrer vi ikkje anna om amerikanske katolikkar enn at
prestane er pedofile. Men sidan amerikansk katolisisme også er eit storbyfenomen frå austkysten,
skil faktisk katolikkane seg gunstig ut mellom dei religiøse grupperingane i USA. Dei har jamt over
høg utdanning, og har også blikket vend mot Europa på ein annan måte enn kva tilfellet er i Jesus
Land. Dei åtte siste avsnitta er mi tilføying. Bacevich har med ei lita religionsoversikt attende til
1942.

Opptil då hadde dei evangeliske ikkje hatt høge tankar om dei militære. I generasjonar hadde dei
faktisk vore antimilitaristar, av moralske årsaker. Det galdt kvekarane, sjølvsagd, men også andre.
Kvekarane var pasifistar av prinsipp. Dei evangeliske såg på dei militære som ei tvilsam gruppe
som ikkje var i stand til å skaffe seg heiderleg arbeid, the American way, som det skulle vere.

I tillegg hadde dei evangeliske vore amerikanske til dei grader at dei hadde vend den syndige verda
i Europa ryggen. Dei hadde vore isolasjonistisk instilla, både demokratar og republikanarar. Dei
gamle puritanske dygdene: sømeleg tale, flid, mykje arbeid, reinsemd, sparsemd, kyrkje- og
bedehusgang, bøn fleire gonger for dagen, streng tukt over “kjøtet”- alt dette gjorde at soldatlivet
var anatema hos dei evangeliske.

I staden var det tvilsame lausarbeidarar som let seg rekruttere til hær og marine. Dei evangeliske
assosierte soldatar med billeg whisky, horestrok i byane, banning og anna gudløyse.

USA hadde utstasjonerte soldatar i Stillehavet før Andre verdskrig. Og marinegastane frekventerte
horestroka i asiatiske storbyar.

Men under Andre verdskrig kom omslaget. I 1942 var USA med i ein krig som berre kunne ende
med amerikansk siger. For dei evangeliske gald det at krigen både fekk eit religiøst innhald, og at
dei var budde på tida som kom etter krigen. Her har eg fylt ut Bacevich litt.

I 1942 blei National Association of Evangelicals stifta. Og det var evangeliske fundamentalistar
som skipa denne samanslutninga. Hos Bacevich heiter det: “Ei attenderaging frå verda blei avslutta.
Ein prosess for å påverke og omforme verda hadde byrja.”

Her vil eg føye til at i 1942 var USA i full krig, og Vondskapen truga God’s Chosen People in
God’s Chosen Country: Guds utvalde folk i Guds utvalde land, som dei evangeliske attfødde kallar
seg sjølve og USA - i fullt alvor.

Vidare sitat frå Bacevich: “Den kalde krigen påskunda denne prosessen. I 1950-åra trekte kampen
mot den ateistiske kommunismen dei evangeliske frå ytterkanten av det amerikanske samfunnet til
sentrum av merksemd.”

“Ikkje noko illustrerer dette betre enn karrieren til Billy Graham. Under Andre verdskrig var Billy
Graham leiar for Ungdom for Kristus. Innan få år var han i sentrum for offentleg amerikansk
politisk liv. Han blei andleg vegleiar for presidentar og sentrale medlemer i Kongressen. Han
fungerte som politisk meklar, og var i stand til å påverke røystegjevinga hos millionar av veljarar
ved politiske val. Graham var erkerepresentanten for den ufeilbarlege Bibelen og personleg
omvending. Han var ein rabiat antikommunist og like iherdig forsvarar av the American Way of
Life. Dette innebar også full støtte til militæret.” Graham ivra for opprusting og konfrontasjon.

“I Den kalde krigen mot Sovjetunionen og i dei varme krigane i Korea og Vietnam gav Graham
amerikanske kristne full overtyding om dette: USA utøva Herrens verk. Og denne bodskapen blei
hjarteleg teken imot i amerikanske maktkorridorar.”

“Forfallet” på 1960-talet var ein forbigåande tilstand. Den andre kalde krigen frå slutten av
1970-talet blei like mykje “religionskrig” som Den kalde krigen hadde vore heilt frå krigsslutt i
1945. “Religionskrig” mot den gudlause kommunismen. I 1979 blei Moral Majority skipa.
Hovudmann her var Jerry Falwell. Av dei andre prominente politiske svovelpredikantane i lag med
dei nykonservative er Pat Robertson mest kjend.

“Desse evangeliske hentar presise militære oppskrifter frå Bibelen,” skreiv Kenneth A. Briggs i
New York Times. Og samstundes: “Ikkje noko blir meir iherdig preika enn kravet om militær
førebuing for å kjempe mot kommunismen.” New York Times, 21. september 1980.

I 1979 gav ein av desse heilfrelste evangelistane, John Price, ut boka America at the Crossroads.
Amerika ved skiljevegen. I boka forkynnar forfattaren at “Sovjet kjem til å okkupere Amerika før
slutten på hundreåret.” Årsak her: “USA har slege inn på den syndefulle veg.” Vidare: “Då vi
gløymde Gud, mista vi vår nasjonale styrke. Dersom vi ikkje omvender oss og angrar, kan vi miste
fridomen vår.”

Der kom fleire slike politiske dommedagsprofetiar rundt 1980, i bokform. Bibelen tente som
sanningskjelde, og USA var i ferd med å gå same veg som Babylon, Hellas og Romarriket i si tid.
“Sovjetisk overmakt er alt ein realitet,” var ein av dei evangeliske gjengangarane. Også bibelsk
språk blei nytta: “Rekneskapens time er komen.” heiter det i ei bok med den talande tittelen The
Church and the Sword, Kyrkja og Sverdet, frå 1982. Litt sitat frå nett denne boka, gjengjeve hos
Bacevich.

På den eine sida truga Sovjet, “væpna til tennene, militært overlegen og held fram med å byggje opp
si makt. Sovjet trugar no Amerikas tryggingsinteresser på alle område. Og endå meir viktig: Sovjet
er eit alvorleg og vondsinna trugsmål mot sjølve Kristendomen.”

På den andre sida truga dei amerikanske liberalarane, spesielt liberalarane frå Den protestantiske
kyrkja som “hadde målsettingar parallelle til (det sovjetiske) Kommunistpartiet.” Det var
(amerikanske) liberalarar som ”framelska pasifisme, nedrusting, borgarrettar, rett til abort, større offentleg velferdssektor, ville gje slepp på Panamakanalen, forråde Taiwan, og ville ha meir bussing
av skolebarn.”

(Amerikanske liberalarar) hadde ført Amerika kanten av ruin. ”Botemidlet her er sjølvsagd for dei
to forfattarane: Attreising av det amerikanske militæret så vel som “amerikanske verdiar.” Dei eine
synonymt med dei andre, her,” som Bacevich skriv. I denne boka: Kyrkja og Sverdet, er det med
at organisasjonen for ordinære protestantar, “Det nasjonale kyrkjerådet,” “heile tida har vore ein
kommunistisk front.” For heilfrelste evangeliske amerikanarar var altså ordinære amerikanske
protestantar det same som “kommunistar.”

Sagd “på norsk”: “Alle ordinære norske protestantar har vore og er kommunistar.” Det religiøse
innhaldet i Den kalde krigen er kjend også i Noreg. Men skilnaden på USA og Noreg er svært
stor her. Svært stor av desse to årsakene: I tal har religiøs kommunistskrekk omfatta langt fleire
amerikanarar enn nordmenn, som prosentdel av folket. Evangelisk fundamentalisme har hatt ein
påverknad på det amerikanske maktapparatet, langt ut over det religiøs kommunistskrekk har
påverka det norske maktapparatet.